home

concepten

onderzoeksthema's

kwalitatief
onderzoek

ethiek

mondiale zorg

Koen Alefs

projecten

Ojibwe.
Deel 2: flora

De Woestijn van de Bedoeïenen

De Bosmeesters:
etnografische
natuur van West-Suriname

referenties
en afkortingen
(pdf)

contact

email
info@
ethnographic
nature.org


postadres
JJ Cremer-
straat 2/1
1054 TD Amsterdam

Onderzoeksthema's

Etnografische natuur kan op verschillende niveau's onderzocht of beschreven worden. De niveau's verschillen in de mate van het inzicht dat ze geven in de leefwereld van de onderzochte groep. Ze kunnen daarom ook gezien worden als thema's of stappen in het onderzoeksproces.


I. Landgebruik

Onderzoek naar landgebruik inventariseert het gebruik van lokale hulpbronnen zoals nuttige planten, jachtwild en water. Dat resulteert in soortenlijsten, een beschrijving van de jaarcyclus, ruimtelijke verdeling van hulpbronnen, technologie en historische veranderingen in gebruik. Inzicht in het landgebruik kan een doel op zich zijn of een basis vormen voor onderzoek naar andere aspecten van etnografische natuur. Onderzoek kan ook beperkt zijn tot een deelaspect, bijvoorbeeld tot het genereren van een overzicht van de 339 wilde planten die de Ojibwe volgens etnografische bronnen gebruiken of gebruikt hebben.


profiel

academisch domein:
etnobiologie, cultural ecology, optimal foraging theory, archeologie

beschreven natuur:
natuurwetenschappelijke natuur

toepassing:
beleid van overheden en NGO's, toerisme

voorbeeld:
Ojibwe. Deel 2: flora (pdf)


II. Beheer van hulpbronnen

Binnen en tussen gemeenschappen gelden vaak specifieke regels ten aanzien van eigendoms- en gezagsverhoudingen, territoria, vruchtgebruik, voedseltaboes, technieken, uitwisseling van producten en huwelijkspartners, etc. Deze regels bepalen in grote mate het gebruik van hulpbronnen. Ze fungeren daarom als lokale vorm van hulpbronnenbeheer. Onderzoek kan inzicht geven in het functioneren van dat beheer en hoe het behouden, gereconstrueerd of succesvoller gemaakt kan worden.

Overheden erkennen zelden de lokaal geldende aanspraken op hulpbronnen. Internationale verdragen bieden instrumenten om deze erkenning juridisch af te dwingen. Onderzoek kan de aanspraken van een wetenschappelijk onderbouwing voorzien door de documentatie van de historische, economische, sociale en culturele betekenis van het hulpbronnengebruik.


profiel

academisch domein:
sociale antropologie, traditional environmental knowledge and management systems (TEK/MS), milieukunde

beschreven natuur:
natuurwetenschappelijke natuur

toepassing:
juridische bijstand, beleid van overheden en NGO's

voorbeeld:
De Bosmeesters Hoofdstuk 1: West-Suriname zoals het niet gepland is. (pdf)


III. Lokale kennis

Jagers, boeren, herders, vissers en verzamelaars weten veel over diergedrag, fenologie, weersverschijnselen, nuttige eigenschappen en groeiwijzen van planten, conserveringsmethoden, etc. Deze kennis verdwijnt in een hoog tempo door veranderend landgebruik. Onderzoek naar lokale kennis kan bijdragen aan ecologische studies, irrigatieprojecten, verbetering van de landbouw en veeteelt, ontwikkeling van nieuwe medicijnen, etc. Het hanteren van strikte beroepscodes, zoals de Code of Ethics van de I.S.A, voorkomt de schending van de intellectuele eigendomsrechten van de gemeenschap die de kennis aanlevert.


profiel

academisch domein:
etnobiologie, local knowledge, traditional ecological/ environmental knowledge (TEK)

beschreven natuur:
natuurwetenschappelijke natuur in relatie tot specifieke representaties

toepassing:
toerisme, beleid van overheden en NGO's

voorbeeld:
De Woestijn van de Bedoeïenen (pdf)


IV. Wereldbeeld en representaties

De betekenis die natuur voor een bevolkingsgroep heeft kan onderzocht worden door een interpretatie van classificaties, nomenclatuur, vertellingen of literatuur, kunst, kosmologie, etc. Zo'n hermeneutisch onderzoek geeft inzicht in het denk- en wereldbeeld. Vanwege de focus op representaties is het ook geschikt voor onderzoek naar groepen die weinig interactie met natuur hebben.


profiel

academisch domein:
culturele antropologie, religiestudies, cultural studies, (kunst)geschiedenis

beschreven natuur:
specifieke representaties

toepassing:
toerisme

voorbeeld:
De Bosmeesters Hoofdstuk 4 paragraaf 3.2 en verder: Speciale middelen. (pdf)


V. Natuurbeleving

Onderzoek naar natuurbeleving omvat de bovenstaande aspecten van etnografische natuur plus een fenomenologisch component. Het moet antwoord geven op de vragen: Welke omgevingsaspecten nemen informanten waar? Wat betekenen deze fenomenen? en Door welke handelingen zijn deze fenomenen verschenen? Inzicht op dit fenomenale niveau is cruciaal om te begrijpen hoe mensen natuur kunnen 'lezen' en hoe vaardigheden en kennis zich ontwikkelen door participatie aan natuur.


profiel

academisch domein:
culturele antropologie, fenomenologie

beschreven natuur:
beleefde natuur

toepassing:
toerisme

voorbeeld:
De Bosmeesters Hoofdstuk 5 paragraaf 2.8: Sporen zoeken, vinden en maken. (pdf)


home